Koen Theys in het SMAK

In de werve(le)nde videoprojectie 'Koen Theysland' (2008) boven de lange balie van het S.M.A.K. zet Koen THEYS (°1963) onze beeldende denkwereld in een flitsend tempo op zijn kop.
Koen Theys een pionier van de Belgische videokunst noemen is geen overdreven luxe. Hij was bovendien in 1989 de (mede-) oprichter van ARGOS, centrum voo het stimuleren en promoten van audiovisuele kunst.

Na een vraag van Canvas creëerde Theys zijn eigen logo (Koen Theysland), door een massa digitale personages zijn naam te laten vormen. Hier zet de kunstenaar meteen zijn handtekening onder het overzicht van 30 jaar werk dat we zo dadelijk te zien krijgen.

De wandeling begint rechts, waar je in de gang meteen geconfronteerd wordt met een gigantische fotocollage, die als een 'Large Landscape' (1991) een beeld geeft van de ruimtelijke (wan)ordening binnen de Belgische baksteendroom (of nachtmerrie...?).
Het zal wel toeval geweest zijn, maar net toen ik in gedachten de link legde met Guillaume Bijl, verscheen de man zelf in beeld. In 1988 liet Guillaume Bijl in het Belgisch Paviljoen op de Biënnale van Venetië een echte fermette bouwen onder de titel 'Fami Home', inclusief tuin met bijhorende kabouter.
 
"Kunst wordt uiteindelijk steeds gerecupereerd door de macht,
ondanks alle pogingen van kunstenaars om daaraan te ontsnappen.
Je kan kunst dan beter onmiddellijk vanuit die recuperatie denken,
in zijn negativiteit."  -  Koen Theys
 
 In de rechtervleugel van het museum worden we meteen geconfronteerd met de verwarrende gruwel van een geregistreerde performance uit 1983. De beverige filmische weergave toont een dubbelprojectie met links Theys zelf die, als twintigjarige student van de Gentse academie, zijn gezicht verborgen achter een Disney hondenmasker, de poten en kop van een dode Duitse herdershond afhakt. Het tweede scherm toont een huilende baby met die afgehakte delen rond zich 'gedrapeerd'.
Met dit werk wilde de kunstenaar precies zijn afkeer voor geweld uitdrukken en meteen de cyclus van leven, dood en hergeboorte symboliseren. Deze 'act' kostte hem blijkbaar wel de uitsluiting uit de academie.
 
In het achterliggende zaaltje verschijnt met de video 'Diana' (1984) een eerste rechtstreekse link met Adolf Hitler via zijn minnares Eva Braun.
 
Maar wellicht hebt U daarstraks Hitler zelf al herkend in de linkerkamer. In 'Mediastudien (nach Heinrich Hoffmann)' '2001) brengt Koen Theys door middel van morphing beweging in de foto's van Hitler, waardoor ze aan dramatische kracht winnen.
Hitler liet zich in 1927 door zijn privéfotograaf Heinrich Hoffmann fotograferen om het dramatische effect van bepaalde bewegingen te bestuderen in functie van zijn publieke optredens.
Manipulatie, mensenmassa's, ordening,... zijn evenzoveel elementen die het beeldenarsenaal van Theys bepalen.
  
In de volgende kamer staat één figuur te kijk voor een volledige mensenmassa. Er is geen ontsnapping mogelijk. De mensen acteren tegelijk als architecturale omkadering en in hun bespiedende rol.
 
In de middenvleugel worden we meteen geconfronteerd met de immense videopresentatie 'Last Man Walking' (2007), waarin grote groepen mensen in verschillende rijen vooruit stappen terwijl andere groepen voor hen applaudisseren. Doorheen de film (16:40 min.) wisselen de groepen voortdurend van activiteit. Ook hier weer is het massale van het evenement een bepalende factor. Iedereen wordt mee getrokken in het gebeuren alsof een afwijkende houding onmogelijk geworden is: marcheren als laatste daad van een maatschappij aan 'het einde van de geschiedenis'.
De Laatste Mens in het filosofische discours van Nietzsche en Het Einde van de Geschiedenis in de denkbeelden van Francis Fukuyama vinden elkaar in een zinloze tocht van de 'walking dead'. 
 
'Fanfare, Calme et Volupté' (2007) als titel voor de tweeledige videocaptatie van een 'tableau vivant' verwijst uiteraard naar een versregel van Charles Baudelaire uit zijn overbekende bundel 'Les Fleurs du Mal' (1857): 'Luxe, calme et volupté', die hier hulde brengt aan de idee 'l'art pour l'art'. 
 
Koen Theys maakt niet alleen gebruik van eigen opnames, maar plukt soms ook filmpjes van het internet. Op You Tube liggen de onderwerpen en beelden als het ware voor het rapen. Koen Theys plaatst ze in een context, voorziet ze van een ondersteunende klankband en 'blaast ze op' tot hitsige, bedwelmende of beklemmende totaalbelevingen.
 
Zo creëert hij bijvoorbeeld met 'Danaë' (2013) een beklijvend, opzwepend, duister beeld van vrouwen die zich blijkbaar ongegeneerd, maar anoniem via webcam voor de hele wereld te kijk zetten.
 
In de linkervleugel van de benedenverdieping werkt hij volgens hetzelfde principe aan de presentatie van 'The Final Countdown' (2010). Op de tonen van de song 'The final countdown' geven in talloze filmpjes onnoemelijk veel verschillende 'muzikanten' hun versie.
In een quasi constant wijzigend beeld ontwikkelt zich een bijwijlen dissonante klankband.

Bij Koen Theys liggen de links naar historische, kunsthistorische, mythische, maatschappelijke thema's constant op de loer.

In de laatste zaal krijgen we nog een beeld van zijn 'storyboards' of beeldende scenario's, die hij met een ontzettende precisie voor zijn filmische projecten uittekent. Dat kan gaan van schetsen tot fotocollages.
 
Uiteraard is de bovenstaande rondleiding slechts een gedeeltelijke benadering. Enkel een bezoek ter plekke kan zorgen voor een totaalervaring in woord (via de handige boekjes met drietalige zaalteksten N,F,E) en beeld (fotocollages, video, storyboards,...).

WATERSCHOENEN
22 APR 2013

back