Wagners 'Ring des Nibelungen' boeiend in videobeelden

Fascinatie voor het werk van de componist Richard Wagner heeft in sommige gevallen verstrekkende gevolgen. Twee Belgische kunstenaars, - Koen en Frank Theys - zijn al een aantal jaren bezig om hun interpretatie van Wagners omvangrijke opera-cyclus uit 1876 'Der Ring des Nibelungen' op video te verfilmen. 'Das Rheingold', die de inleiding vormt van dit machtige epos, is klaar en wordt aanstaande donderdagavond in de Artotheek in Groningen getoond.

"Het idee om Wagner te verfilmen is eigenlijk langzaam gegroeid", zegt Koen Theys, "ik ben goed op de hoogte van de klassieke muziek en ik hield altijd al van Wagner, maar nu we er zo lang en intensief mee bezig zijn, ben ik echt dol geworden op zijn werk. Ja, je zou haast kunnen spreken van een soort verslaving."

De gebroeders Theys hebben zich in het eerste gedeelte van ‘Lied van mijn land’, zoals zij 'Der Ring des Nibelungen' herdoopten, vrij nauwkeurig aan het oorspronkelijke verhaal gehouden. In feite draait alles om het Rijngoud, dat alleen hij kan bezitten die de liefde afzweert. Smeedt hij vervolgens van dit goud een ring dan zal hij zeer machtig worden. Dit Rijngoud wordt bewaakt door de verleidelijke Rijndochters op wie de onooglijke dwerg Alberich onmiddellijk verliefd wordt. De dames bespotten zijn avances en als wraak legt Alberich beslag op het goud. Hij heeft, gezien zijn ervaringen, geen enkele moeite om de liefde te verloochenen.

Ondertussen heeft oppergod Wodan in de hemel als teken van zijn macht de burcht Walhalla laten bouwen door de twee reuzen Fasolt en Fafner. Als honorarium ontvangen zij Freia, de godin van de liefde en de eeuwige jeugd. Freia's zuster, Wodans echtgenote, verzet zich hevig tegen deze transactie. De vuurgod Loge verhaalt van het Rijngoud, en uiteindelijk willen de reuzen deze schat wel ruilen tegen de mooie godin.

Wodan en Loge dalen af naar het rijk van de Nibelungen waar Alberieh zich inmiddels ontpopt heeft tot een wrede dictator. Door een list stelen zij de ring van de dwerg, die in opperste woede de ring vervloekt en zweert dat hij hem terug zal krijgen. Freia wordt geruild tegen het goud, maar de vloek vanAlberieh treedt onmiddellijk in werking. De reus Fafner vermoordt zijn broer na onenigheid over de verdeling van de rijkdommen. De goden zijn gelukkig om de terugkeer van Freia en zij schrijden over de regenboog, die een brug vormt tussen aarde en hemel, terug naar Walhalla. Ver beneden hen weeklagen de Rijndochters nog steeds over het verlies van het goud.

Het is bepaald geen sinecure om Wagners complexe verhaal- en muziekstructuur (de gebroeders Theys gebruikten voor deze tape de uitvoering van Von Karajan) zinvol en boeiend te verfilmen, maar het is de Belgische kunstenaars aardig gelukt. Met redelijk eenvoudige middelen en goed gedoseerde videotechnische ingrepen sorteren zij meestal een maximaal effect. De beeldruis ('sneeuw') symboliseert het Rijngoud. De Rijndochters zijn goudkleurige grillige vormen, die op de maat van de zang door het beeld 'zwemmen'. Een kader met een bakstenen muurtje staat voor de burcht Walhalla, Wodan heeft als herkenningsteken een stenen zuil. Zo kreeg vrijwel alles en iedereen zijn symbool en is het voor de toeschouwer mogelijk om de verschillende personages uit elkaar te houden en de verhaallijn te volgen. De verlenging (in 't geval van de reuzen) en verkorting (Alberich en het Nibelungenvolk) van de personen is een technische ingreep, die bijzonder beeldend werkt. Om voor de regenboogbrug het uit kleurige banen opgebouwde testbeeld te gebruiken, is een regelrechte vondst.
.
Enigzins lachwekkend werken de verrichtingen van de (amateur-) acteurs. Bloterikken hopsen en springen door het beeld en de spelers vertonen soms een overmaat en soms een volstrekt gemis aan expressie. Tegelijkertijd worden door dit amateurisme de loodzware thematiek en de robuuste muziek wat gerelativeerd. De gebroeders Theys brachten het ruim twee uur durende 'Rheingold' terug tot twee tapes van drie kwartier, en zij lasten na Alberichs roof van het goud een gedeelte uit de ouverture van 'Parsifal' uit 1883 in. Koen Theys: "Wagner ging in zijn werk heel boeiend, heel alchemistisch om met begrippen als het ethische en het esthetische. Zijn visie werd steeds zuiverder en dat merk je in de Parsifal. Door stukken uit deze opera in 'Lied van mijn land' te plaatsen, willen we naar deze zuiverheid verwijzen.”

Anneke Miedema - NIEUWSBLAD VAN HET NOORDEN
24.11.1986

back